اجاق

کیفیت آشپزی با ضمانت مهندسی

تا حدود یک قرن پیش، محل پخت و پز در خانه‌ها را که امروز «آشپزخانه» می‌نامیم، با نام «مطبخ» شناخته می‌شد؛ یعنی جایی برای طبخ غذا. ماهیت آشپزخانه در ذهن ما با مفهوم پخت و پز گره خورده است. آنقدر که می‌توانیم آشپزخانه‌ای را تصور کنیم که ماشین ظرفشویی، ماشین لباسشویی، مایکروویو یا حتی یخچال نداشته باشد. اما تصور آشپزخانه بدون اجاق، چیزی نیست جز اتاقی خالی از مفهومی که قرار بوده چیزی برای تداعی‌اش داشته باشد.

«اجاق» واژه‌ای جا افتاده در فارسی امروز است که ریشه ترکی دارد. «دیگدان» و «آتشدان» از معادل‌های اصیل فارسی برای واژه اجاق در لغتنامه دهخدا هستند؛ یعنی جایی که نگه‌دارنده دیگ است یا محلی برای حفظ آتش.

سابقه بکارگیری آتش برای پخت و پز، پیشینه‌ای به درازای تاریخ تکامل انسان خردمند دارد، اما رجوعی به اسناد گذشته با هدف دنبال کردن رد پای اختراع اجاق گاز در تاریخ، ما را تا سال 1490 میلادی در آلزاس فرانسه به عقب می‌برد؛ جایی که به نظر می‌رسد نخستین اجاق ثبت شده در تاریخ در این شهر اختراع شده بود. با این حال اگر بخواهیم اثری از نخستین خط تولید اجاق با شکل و شمایل امروزی بگیریم، به انگلستان می‌رسیم؛ از دوران ساخت نخستین اجاق‌های شبیه به ساختار امروزی در آن کشور، نزدیک به دو قرن می‌گذرد. هر چند اجاق‌ها در دهه‌های اخیر از حیث زیبایی، کیفیت و راندمان، بهبود و تکامل چشمگیری داشته‌اند.

از دوران طراحی و تولید اجاق گازهای فلزی مبله با همان شکل سنتی که وقتی اسم اجاق گاز می‎آید تصویرش در ذهنمان نقش می‌بندد، تا اجاق گازهای توکار امروزی که زیبایی و کیفیت خارق‌العاده‌ای از نظر طراحی و راندمان ارائه می‌کنند، زمان زیادی نگذشته است. امروزه ایتالیایی‌ها در طراحی مدرن‌ترین اجاق گازها سرآمدند. با این حال در سال‌های اخیر، بازار داخلی اجاق گاز با محصولات متنوع و با کیفیت برند ایرانی «کن» رنگی تازه گرفته است.

اجاق با صفحه شیشه‌‌ای چقدر استحکام دارد؟

از انجا که امروزه اجاق گازهای مبله نسبت به اجاق گازهای توکار طرفدار کمتری دارد، اجاق‌های کن، از اجاق 2 و 3 شعله، اجاق 4 شعله و اجاق 5 شعله، همه در قالب توکار در سه نوع اجاق شیشه‌ای، اجاق استیل و ترکیب شیشه و استیل، تولید و راهی بازار می‌شوند. البته که کن اجاق سنگی و اجاق سرامیکی نیز ارائه داده است.

اجاق‌های شیشه‌ای کن با شیشه‌هایی که 8 میلی‌متر ضخامت دارند و سکوریت شده هستند ساخته می‌شوند. این شیشه‌ها از آنچه تصور می‌کنید بسیار محکم‌ترند. آنقدر که در تست‌های آزمایشگاهی شیشه 4 میلی‌متری مقاوم و سکوریت‌شده، یک گوی فلزی 5 کیلوگرمی را از ارتفاع 2.5 متری رها می‌کنند و شیشه هیچ آسیبی نمی‌بیند. چنین شیشه‌هایی فقط در صورتی که یک جسم نوک تیز با شیشه برخورد کند و به میزان 10 تیوتن نیرو وارد آورد، ترک می‌خورد. در ادامه این شیشه در صورت سرد و گرم شکن می‌ترکد و به تکه‌های ریز غیربرنده تبدیل می‌شود.

مزیت صفحه‌های استیل نسبت به صفحه‌های شیشه‌ای در اجاق گاز این است که قابلیت فرم‌دهی بیشتری دارند و از این نظر تنوع بیشتری برای سلایق مختلف ایجاد می‌کنند. اما در مقابل همان ذهنیتی که در مورد احتمال شکستن شیشه در میان مصرف کنندگان وجود دارد، ذهنیت دیگری در مورد اجاق گاز استیل نیز وجود و آن این است که نظافت اجاق‌های استیل نسبت به اجاق‌های شیشه‌ای سخت‌تر است. زیرا لکه و اثر انگشت روی اجاق استیل در مقایسه با اجاق شیشه‌ای بیشتر ایجاد می‌شود.

کیفیت به شرط زیبایی

ویژگی مهم سرشعله و شیر کنترلی که در مدل‌های پرطرفدار اجاق گاز کن استفاده می‌شود این است که ارتفاع است. یعنی از ورودی لوله اصلی تا بالای نشیمنگاه شیر فقط 53 میلی‌متر است. این ویژگی باعث می‌شود اجاق گاز ظاهر زیبا و مدرن‌تری داشته باشد و بر زیبایی و چشم‌نواز بودن فضای آشپزخانه تأثیر مثبت بگذارد. این جزئی از طراحی‌های مینیمالی است که مهندسان کن در آن خبره‌اند.

شیر اجاق ایرانی یا شیر اجاق ایتالیایی؟

زاویه چرخش شیرهای ایرانی 160 درجه است؛ به این صورت که شدت شعله روی 90 درجه در حالت بیشینه و روی 160 درجه در حالت کمینه قرار می‌گیرد. در حالیکه زاویه چرخش شیرهای ایتالیایی 210 درجه است؛ شدت شعله روی 90 درجه در حالت بیشینه و روی 210 درجه در حالت کمینه قرار می‌گیرد. این تفاوت شدت چرخش در شیرهای ایتالیایی کمک می‌کند تا کاربر بتواند میزان تنظیم شعله و شدت کم و زیاد کردن آن را در زاویه چرخش 210 درجه، در مقایسه با شیرهای ایرانی، با دامنه و دقت بالاتری تنظیم کند. به بیان دیگر کاربر شیرهای ایرانی، برای تنظیم شعله از کمترین تا بیشترین حد آن، دامنه چرخش 70 درجه‌ای دارد، در حالیکه دامنه چرخش شیرهای ایتالیایی حدود 120 درجه است و قدرت مانور بیشتری به کاربر می‌دهد.

اهمیت شعله و سرشعله در ارائه توان حراراتی

اکنون سرشعله‌های اجاق گازهای کن در دو نوع  ایتالیایی و ایرانی روی مدل‌های مختلف اجاق گاز ارائه می‌شود. توان حرارتی سرشعله‌ها در مدل‌های ساباف در حالتی که همه شعله‌ها روشن باشد به حدود 11.3 کیلووات ساعت می‌رسد. این توان در شرایط مشابه برای سرشعله‌های ایرانی حدود 10.4 کیلووات ساعت است. بالاتر بودن توان حرارتی در اجاق گاز، زمینه‌ساز ورود گاز بیشتر به سرشعله، ارائه حرارت بیشتر و پخت‌وپز سریع‌تر می‌شود.

از سوی دیگر، نوع و شکل شعله‌ای که از سرشعله خارج می‌شود از نظر فنی بسیار مهم است. سرشعله‌های Sabaf مورد استفاده در سرشعله پلوپز از نوع DCC یا دابل کرون است. در این حالت شعله به شکل دو تاج دیده می‌شود؛ شامل یک شعله درونی و یک شعله بیرونی که در کنار هم، تمام فضای زیر ظرف روی سر شعله را پوشش می‌دهند. تاج بلند حرارت را به سمت بالا هدایت می‌کند و توان حرارتی قابل توجهی رو به بالا به وجود می‌آورد. اجاق‌ها از نظر سرشعله به سه دسته اجاق پلوپز راست، اجاق پلوپز چپ و اجاق پلوپز وسط تقسیم می‌شوند.

جالب است بدانید در سرشعله‌های قدیمی‌تر، مدل «تریپل رینگ» هم عرضه می‌شد که سه حلقه شعله ایجاد می‌کرد، اما توان حرارتی بالایی ارائه نمی‌داد. زیرا تریپل رینگ، گرمای شعله را به اطراف و به صورت افقی هدایت می‌کند، در حالیکه می‌دانیم نوک شعله است که بیشترین حرارت را ارائه می‌دهد. از این رو است که در سرشعله‌های دابل کراون، شاهد ارائه توان حرارتی بالاتری به میزان 4.5 کیلووات ساعت هستیم.

این در حالی است که سرشعله‌های تریپل رینگ هنوز در تولید برخی برند‌های اجاق گازهای ایرانی استفاده می‌شود، اما در محصولات کن با تأکید بر بکارگیری بهترین فناوری روز، استفاده از   در محصولات جدید کنار گذاشته شده است.

سرشعله ایرانی ساخته شده از نوع دابل کراون، امروزه با نام  در دسترس است و حالت دو تاج را برای شعله ایجاد می‌کند. با این حال این شعله از نظر ظاهری و شکلی با نوع  Sabafایتالیایی متفاوت است؛ با احترام به تلاش صنعتگران ایرانی، واقعیت این است که شدت شعله در سرشعله ایرانی DEFEND نسبت به همتای ایتالیایی تا حدودی ضعیف‌تر است و توان حرارتی 3.8 تا 4.0 کیلووات ساعت را ارائه می‌کند.

یکی از حساسیت‌های طراحی اجاق گازهای توکار، جانمایی ولوم‌های کم و زیاد کردن شعله‌ای به‌گونه‌ای است که در حین روشن‌بودن اجاق، با حرارت شعله داغ نشوند و کاربر بتواند هر زمان نیاز بود با خیالی آسوده با ولوم‌ها کار کند.

در برخی مدل‌های اجاق کن، طراحی کوهان‌دار استفاده شده است که باعث می‌شود شیرهای گاز به هیچ شکل داغ نشود. در سایر مدل‌های استیل یا شیشه‌ای که کوهان ندارند از سپر حرارتی ولوم که شیشه‌ای است و برای جلوگیری از گرم‌شدن شیرها استفاده می‌شود.

کوچک و کاربردی مثل CC 2202

اجاق گاز  CC 2202از نوع المنتی است که اجاق برقی بوده و صفحه شیشه‌اش سرامیک است و حرارت را با المنت از زیر شیشه انتقال می‌دهد. سرامیک‌بودن صفحه این مزیت را ایجاد می‌کند که فقط دایره وسط سرامیک داغ شود و سایر قسمت‌های اجاق رومیزی خنک باقی بماند.

کشیده و زیبا مثل «روبی»

اجاق گاز جزیره‌ای مدل روبی (Ruby) از طراحی خطی بهره می‌برد و می‌تواند به صورت توکار و فلش مونت نصب شود. این مدل با عرض کم و طول زیاد برای طرح جزیره بیشتر استفاده می‌شود. خطی بودن این اجاق گاز، زیبایی خاص و متفاوتی به طراحی آشپزخانه می‌دهد.